Mostowska z Bujwidów Zofia (1890–1962), lekarka, kierownik wytwórni szczepionek. Ur. 17 VI w Warszawie, była córką Odo Bujwida, prof. bakteriologii UJ, i Kazimiery z Klimontowiczów (zob.), siostrą Kazimiery Rouppertowej, Jadwigi Demelowej i Heleny Jurgielewiczowej. Pod wpływem matki, głośnej bojowniczki o prawo kobiet do wyższego wykształcenia, należała M., wraz z siostrami, do znanych działaczek studenckich. W l. 1908–14 studiowała medycynę na UJ i w r. 1914 doktoryzowała się – jako jedna z pierwszych Polek – w chirurgii. W tym czasie należała do postępowej organizacji «Spójnia», a za udział w zimmermaniadzie została ukarana przez rektora. W l. 1914–22 pracowała w klinice chirurgicznej UJ (w l. 1918–20 jako asystentka Bronisława Kadera i Maksymiliana Rutkowskiego), w l. 1922–4 jako chirurg szpitala w Drohobyczu, w l. 1924–9 jako kierownik oddziału chirurgicznego szpitala im. Dzieciątka Jezus w Warszawie, a w l. 1929–32 jako chirurg i współpracownik K. Hładija w Szpitalu Bonifratrów w Krakowie. W l. 1932–51 kierowała spółką rodzinną «Zakłady prof. O. Bujwida dla wyrobu surowic i szczepionek leczniczych w Krakowie». W dziedzinie chirurgii zaznaczyła się jako doskonały diagnosta i operator, wprowadzała własne metody operacyjne, m. in. ślinianek i w zakresie ortopedii, publikowała szereg prac (O stosowaniu azotanu srebrowego przy róży, „Przegl. Lek.” 1919, Okrągłokomórkowy mięsak dwunastnicy, „Pol. Gaz. Lek.” 1927, Przypadek operacyjny leczonego rachitycznego zniekształcenia kończyn dolnych, w: „Pamiętnik Szpitala Dzieciątka Jezus”, 1928). Potem poświęciła się bakteriologii, rozbudowała znacznie wytwórnię szczepionek i dziesięciokrotnie zwiększyła jej produkcję. Szczególną rolę odegrała w czasie drugiej wojny światowej, organizując w r. 1939 wojskowy szpital polowy w Zwierzyńcu pod Zamościem, potem kilkakrotnie – zapewniając pomoc lekarską dla podkarpackich oddziałów partyzanckich, zwłaszcza po większych działaniach. Zarazem zaangażowała się z synami w tajną produkcję i konspiracyjny przerzut surowicy przeciwtężcowej, szczepionki przeciw czerwonce i tyfusowi plamistemu do obozów w Oświęcimiu, Pustkowie i Majdanku oraz dla ludności cywilnej w rejonach zagrożenia epidemicznego, co syn Jerzy – późniejszy lekarz oddziałowy partyzancki – przypłacił półrocznym pobytem w Oświęcimiu. Te wielotysięczne przesyłki lekarstw i szczepionek dla więźniów docierały w l. 1941–5 różnymi drogami do konspiracyjnej obozowej służby zdrowia. Po upaństwowieniu w r. 1951 wytwórni szczepionek przebywała u syna w Gródku nad Dunajcem. W l. 1953–8 była lekarzem Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej (Sanepidu) w Olsztynie. Następnie przebywała u syna w Krakowie. Zmarła tamże 8 XII 1962 i pochowana została na cmentarzu Rakowickim.
W małżeństwie z prawnikiem i ekonomistą drem Włodzimierzem Mostowskim miała synów: Jerzego, lekarza, i Czesława, prawnika.
Materiały do bibliografii kobiet polskich do 1929 r., Lw. 1934; – Najdus W., Szkice z historii Galicji, W. 1960 s. 385, 451 (fot.); – Alma Mater w podziemiu, Kr. 1964 s. 90; – „Dzien. Pol.” 1962 nr z 11 XII; – Arch. UJ: S. II 521, 619; – Informacje brata Jana Bujwida i syna Czesława Mostowskiego.
Stanisław M. Brzozowski